Psychologiczny rozwój dziecka – pierwszy rok
Wiadomo, że pierwszy rok na świecie to nie tylko kluczowy i decydujący rok dla dziecka, które z całkowicie bezbronnego oseska zmienia się w rozumnego małego człowieka. Równie ważny, choć z innego powodu, jest ten czas dla rodziców, którzy dopiero uczą się nowej roli i budują nowe relacje nie tylko z dzieckiem, ale i między sobą. O tym co ważnego dzieje się w ciągu pierwszego roku po narodzeniu dziecka mówi psycholog kliniczny, pani dr. Magdalena Byskosh:
Podczas pierwszego roku życia dziecko odkrywa otaczający go świat i uczy się o ludziach i przedmiotach ze swojego najbliższego środowiska. Rodzice dziecka są pierwszymi i najważniejszymi nauczycielami w jego życiu. To od nas dziecko uczy się pierwszych słów, naśladuje nasze zachowania, uczy się miłości i czułości. Nasza interakcja z dzieckiem, jak również atmosfera w domu będzie miała wpływ na rozwój psychiczny i emocjonalny naszego dziecka. Spokojny, opanowany ton głosu z jakim zwracamy się do dziecka i do innych osób w domu powoduje, że dziecko czuje się spokojnie i bezpiecznie.
Przyjście na świat nowego członka rodziny często związane jest z wieloma zmianami w rodzinie, które mogą mieć wpływ na samopoczucie wszystkich domowników. Zwiększona ilość obowiązków powoduje zmęczenie i brak czasu. Rodzice nowo narodzonego dziecka często czują się fizycznie i psychicznie wyczerpani i nie mają czasu dla siebie, a co za tym idzie – również dla innych członków rodziny.
Brak snu, wyczerpanie fizyczne, brak kontaktów towarzyskich z innymi dorosłymi osobami oraz brak czasu na rozwijanie swoich zainteresowań może powodować wiele konfliktów pomiędzy małżonkami oraz wywoływać nerwowa atmosferę w domu. Aby uniknąć tego typu problemów rodzice powinni pamiętać o zdrowym odżywianiu, regularnych ćwiczeniach oraz powinni starać się, w miarę możliwości, zorganizować sobie czas tylko dla siebie, aby spotkać się z innymi dorosłymi czy wspólnie wyjść na spacer albo przyjemnie spędzić czas. Nie jest to łatwe, ale przyniesie efekt w postaci lepszej relacji między rodzicami, a co za tym idzie – lepszą atmosferę w domu.
Pierwszy rok dla dziecka jest czasem wypełnionym nauką i poznawaniem otoczenia. W uproszczeniu, tak mniej więcej wygląda rozwój dziecka w ciągu jego pierwszych 12 miesięcy:
| Rozwój socjalno-emocjonalny | Rozwój fizyczny | Rozwój psychologiczny | |
| 2 m-ce | – zaczyna się uśmiechać – próbuje patrzeć na swoich rodziców, opiekunów |
– jest w stanie utrzymać głowę do góry przez bardzo krótki okres czasu | – zwraca uwagę na twarze osób bliskich- zaczyna wodzić oczyma za osobami albo przedmiotami |
| 4 m-ce | – uśmiecha się widząc ludzi – lubi bawić się z innymi osobami – przez swój płacz jest wstanie wyrazić kiedy jest głodne, mokre albo znudzone – zaczyna gaworzyć – próbuje kopiować inne dźwięki |
– trzyma samo głowę do góry – odpycha się nogami jak postawione na równej powierzchni – przewraca się na plecy jak położone na brzuchu – jest wstanie utrzymać zabawkę w ręce – wkłada ręce do buzi |
– jest w stanie pokazać kiedy jest zadowolone albo smutne – wodzi otrzyma za przedmiotami z jednej strony na drugą – przygląda się uważnie twarzom osób – rozpoznaje znajome osoby z małej odległości |
| 6 m-cy | – dziecko zaczyna być zainteresowane światem które go otacza – zaczyna się śmiać – wydaje dźwięki które mogą brzmieć jak prawdziwe słowa |
– próbuje sięgać po przedmioty (ciągnie za włosy swoje opiekunki) – zaczyna siadać i jest wstanie utrzymać swoją głowę do góry |
– jest w stanie pokazać kilka podstawowych emocji;- potrafi się samo uspokoić |
| 7-9 m-cy | – podczas tego okresu dziecko próbuje za wszelka cenę zbliżyć się do przedmiotów go otaczających – zwraca uwagę na znane mu słowa (odwraca głowę jak jego imię jest wypowiadane) – może zacząć używać pierwszych słów jak: mama, tata, baba |
– dziecko w tym okresie może zaczynać raczkować – jest w stanie klaskać w rączki i zaczyna brać udział w prostych zabawach – uczy się wstawiania na nogi |
– okazuje i zaczyna rozumieć podstawowe emocje: a) okazuje niezadowolenie, gdy zabierze mu się zabawkę; b) okazuje zainteresowanie kiedy bawi się w chowanego;c) zaczyna też zrozumieć rożne emocje: zaczyna płakać jak rodzice mówią do niego niezadowolonym, karcącym tonem głosu;d) czuje się niepewnie, nerwowo albo jest niezadowolone (płacze) jeżeli jest zostawione z osobami których nie zna; – jest w stanie samo uspokoić się przez ssanie własnego palca albo trzymanie ulubionego kocyka. |
| 10-12 m-cy | – jest w stanie naśladować niektóre zachowania dorosłych – wskazuje na przedmioty jeżeli coś chce -próbuje jeść samodzielnie |
– niektóre dzieci w tym okresie zaczynają stawiać pierwsze kroki, inne poruszają się trzymając przedmiotów otaczających je. – potrafią utrzymać mały przedmiot pomiędzy palcami |
– okazuje radość jak widzi swoich rodziców, ulubioną zabawkę, albo samego siebie w lustrze;-jest w stanie reagować na podstawowe rozkazy: „nie” lub „daj”;
– płacze jak rodzice wychodzą z domu; |
Wiadomo, że tabela w przybliżeniu nakreśla umiejętności i funkcje, których dziecko nabywa w ciągu pierwszego roku. To jest, wbrew pozorom, ogromna ilość nowych rzeczy których dziecko musi się nauczyć i każde dziecko osiąga te progi w swoim czasie, jedne to robią szybciej inne trochę wolniej. Tabela rozwoju nie jest ścisłym wyznacznikiem, że każde dziecko w danym okresie czasu musi koniecznie posiąść pewne umiejętności – wiadomo, że większość będzie podążała tym torem. Ale będą też takie dzieci, które nie wpasują się idealnie w ten szablon. Należy pamiętać, by bacznie obserwować swoją pociechę. Zjawiska na które należy zwracać uwagę to, że dziecko w okresie 6-9 miesięcy:
– nie odpowiada na dźwięki i słowa,
– nie uśmiecha się, unika bliskiego kontaktu i przytulania
– nie jest w stanie samo się uspokoić
– nie okazuje zainteresowania podczas zabawy peek-a-boo ( a kuku)
A w okresie między 9-12 miesięcy :
– nie zaczyna okazywać zainteresowania widząc inne dzieci w swoim wieku
– nie jest w stanie naśladować żadnych podstawowych czynności
– nie reaguje i nie odpowiada słysząc swoje imię.
Jeżeli rodzice zaobserwują takie zachowania powinni zasięgnąć rady specjalisty.
Przyjście na świat drugiego dziecka jest w życiu rodziny bardzo ważnym wydarzeniem i ma również wpływ na rodzeństwo. Starszy brat albo siostra nagle zauważają, że wszyscy spędzają dużo czasu z nową osobą w rodzinie i poświęcają mu znacznie więcej uwagi. Starsze dziecko może czuć się zagrożone i zazdrosne, uważać, że nie jest już najważniejsze dla rodziców. Często zaczyna zachowywać się niepoprawnie w stosunku do nowo narodzonego rodzeństwa. Wybuchy agresji albo zachowywanie poniżej wieku rozwoju dziecka są związane z chęcią zwrócenia uwagi na siebie. Tego rodzaju zachowanie można zmienić przez poświęcanie indywidualnej uwagi i czasu starszemu dziecku. Na przykład gdy mama zajmuje się niemowlakiem tato w tym czasie może poczytać książkę albo pobawić się ze starszym rodzeństwem. Również osoby odwiedzające nowo narodzone dziecko powinny najpierw porozmawiać ze starszymi dziećmi, a później zwrócić uwagę na niemowlaka. Zaangażowanie starszego dziecka do pomocy w opiece nad niemowlakiem jest dobrym sposobem na podniesienie samooceny dziecka, pod warunkiem że oczekiwania rodziców są odpowiednie do wieku dziecka. Nie zapominajmy także o tym, żeby chwalić starsze dziecko kiedy jego zachowanie w stosunku do niemowlaka jest pozytywne. Mówienie, starszemu dziecku że “mama jest bardzo dumna, kiedy pomagasz uspokoić płaczącą siostrę albo brata” pomaga mu zrozumieć, że ma ważną rolę i jest potrzebne. Tego rodzaju problemy często znikają po stosunkowo niedługim czasie, gdy rodzice okazują należytą uwagę i czułość starszemu dziecku i podkreślają jak ważne jest ono w rodzinie.
Rodzice chcą dać swoim dzieciom wszystko co najlepsze i zapewnić im jak najlepsze warunki materialne często zapominając jednak, że największy i najpiękniejszy prezent jaki mogą mu ofiarować to wspólna miłość, szacunek i wzajemne zrozumienie.
1 Comment